Choć kalendarz pęka w szwach od rozmaitych świąt – od tych zabawnych po bardzo poważne – jedno z nich wyróżnia się w sposób szczególny. Nie ma kolorowych balonów ani fajerwerków, a mimo to dotyczy milionów ludzi. Dzień Niewidzialnej Pracy Kobiet, przypadający zawsze w pierwszy wtorek kwietnia, został ustanowiony z inicjatywy Europejskiej Federacji Kobiet Aktywnych Rodzinnie (FEFAF). To moment refleksji nad ogromem pracy, która… nie trafia do CV, nie znajduje odbicia w PIT-ach i nie pojawia się na paskach wynagrodzeń – a mimo to jest niezbędna dla funkcjonowania społeczeństwa.
Czym jest niewidzialna praca?
To wszystkie te obowiązki, które wykonujemy codziennie, często mechanicznie, z troski o innych – bez pensji, awansów czy formalnych podziękowań. Mowa m.in. o:
- praniu i prasowaniu ubrań,
- gotowaniu posiłków,
- sprzątaniu i organizowaniu domu,
- opiece nad dziećmi,
- opiece nad starszymi członkami rodziny,
- zarządzaniu logistyką domową: zakupami, terminami, planami.
To praca, która bywa postrzegana jako „naturalna” rola kobiet – co sprawia, że jej znaczenie bywa niedoceniane. Z raportów i badań wynika, że to właśnie kobiety (nawet te aktywne zawodowo) wykonują znacznie więcej nieodpłatnej pracy w domu niż mężczyźni. I choć coraz więcej rodzin dzieli obowiązki sprawiedliwie, statystyki są nadal nieubłagane – nierówność w tym zakresie wciąż istnieje.
Dlaczego ten dzień jest ważny?
- Podnosi świadomość: Nie chodzi o to, by kogokolwiek oskarżać – ale by zauważyć, jak wiele codziennych czynności wykonuje się „z automatu” i jak rzadko doceniamy ich wagę.
- Zachęca do dialogu: To świetna okazja do rozmów w domu, w pracy, w szkole – o tym, jak dzielimy się obowiązkami i jak wygląda równowaga w naszych rodzinach.
- Inspiruje do zmian systemowych: Coraz więcej państw dyskutuje o sposobach uznania niewidzialnej pracy – czy to przez system emerytalny, czy rozwiązania wspierające opiekunów.
Dlaczego ta praca jest niewidzialna?
1. Bo jest „oczywista”
Społeczne oczekiwania wobec kobiet nadal są silne – wiele z nich wciąż słyszy, że „tak trzeba”, „to naturalne”, „kobieta powinna”. A przecież gotowanie obiadu to nie „instynkt” – to konkretna praca.
2. Bo nie generuje bezpośredniego zysku
Ekonomia rynkowa mierzy wartość w złotówkach. Praca domowa nie ma ceny, więc nie jest liczona do PKB. Ale gdyby ją oszacować – tylko w Polsce byłoby to kilkaset miliardów złotych rocznie.
3. Bo odbywa się „w tle”
Nie widać jej efektów od razu – ale kiedy jej zabraknie, chaos jest natychmiastowy. Niewidzialna praca działa jak silnik w samochodzie – nie zawsze go widać, ale to on wszystko napędza.
Jak warto świętować Dzień Niewidzialnej Pracy Kobiet?
1. Zatrzymaj się i nazwij to, co robisz
Warto po prostu uświadomić sobie, ile zadań wykonujesz na co dzień – możesz je zapisać, policzyć, oszacować czas. To pierwszy krok do uznania ich wartości.
2. Zrób dzień wolny od nieodpłatnej pracy
Choć brzmi to rewolucyjnie, spróbuj – nawet na kilka godzin – odpuścić te obowiązki. Jeśli masz rodzinę lub partnera, podzielcie się zadaniami inaczej niż zwykle. Czasem wystarczy symboliczna zmiana, by coś „kliknęło” w świadomości wszystkich domowników.
3. Porozmawiaj z bliskimi o równym podziale obowiązków
Nie chodzi o oskarżenia, ale o rozmowę. Czy każdy czuje się doceniony? Czy coś da się podzielić inaczej? Jak zadbać o to, by nikt nie był przeciążony?
4. Doceniaj i mów „dziękuję”
Jeśli widzisz, że ktoś w Twoim domu, pracy, sąsiedztwie wykonuje niewidzialną pracę – zauważ to. Czasem jedno słowo uznania ma ogromną moc.
5. Zorganizuj warsztaty, webinar lub akcję w mediach społecznościowych
Jeśli masz taką możliwość – porusz temat w swojej społeczności, firmie czy organizacji. To idealna okazja do rozmów o równości, dobrostanie psychicznym i szacunku.
6. Wspieraj zmiany systemowe
Angażuj się w działania i kampanie, które dążą do uznania niewidzialnej pracy w przepisach prawa. Wspieraj organizacje walczące o prawa opiekunów i opiekunek, kobiet i mężczyzn wykonujących nieodpłatną pracę.
Czy to tylko temat dla kobiet?
Nie. Dzień Niewidzialnej Pracy Kobiet nie powstał po to, by dzielić – lecz łączyć wokół wspólnej refleksji i odpowiedzialności. Chodzi o to, by:
- zauważyć,
- docenić,
- porozmawiać,
- a tam, gdzie trzeba – wyrównać proporcje.
W wielu domach partnerzy i partnerki już dzielą się obowiązkami równo. Jednak wciąż ogrom kobiet wykonuje większość domowych zadań, nawet jeśli pracują zawodowo. Ten dzień jest zaproszeniem do tego, by to się zmieniało – wspólnie, partnersko i bez poczucia winy.
Podsumowanie
Dzień Niewidzialnej Pracy Kobiet to nie tylko święto – to apel o sprawiedliwość i uznanie. Nie chodzi o to, by „wszystko przeliczać na pieniądze”, ale by zobaczyć realną wartość działań, które przez lata pozostawały niezauważone. Niewidzialna praca to podstawa codziennego życia – a każda podstawa zasługuje na solidne fundamenty: uznanie, szacunek i podział.
Choć niewidzialna praca nie daje pensji, bonusów ani awansów, nie da się jej przecenić. Jest podstawą funkcjonowania społeczeństwa, rodzin, edukacji, opieki. To, że nie widać jej na pierwszy rzut oka, nie oznacza, że można ją ignorować.
Nie chodzi o to, by wszystko przeliczać na złotówki, ale by nauczyć się mówić: „widzę, doceniam, dziękuję”.
Bo czasem największe zmiany zaczynają się właśnie od tych prostych słów.
