Prowadząc działalność gospodarczą prawdopodobnie niejednokrotnie spotkałeś się z nieuczciwym kontrahentem. Brak płatności za wystawioną fakturę, czy opóźnienie w zapłacie, z pewności nie jest ci obce. Konsekwencje braku zapłaty za fakturę niejednokrotnie prowadzą do utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa. Jak się zatem bronić przed nieuczciwymi kontrahentami? Niestety na etapie zawierania umów sprzedaży usług czy towarów nie zawsze jesteśmy w stanie ocenić, czy nasz kontrahent jest uczciwym. Odzyskanie należności od nieuczciwego kontrahenta nie jest łatwe, ale w większości przypadków możliwe do osiągnięcia.
Poniżej przedstawię w kilku krokach, czynności które należy podjąć, by odzyskać przysługujące należności na drodze sądowej.
ETAP 1 – WEZWANIE DO ZAPŁATY (POSTĘPOWANIE PRZEDSĄDOWE)
Pierwszym krokiem, podejmowanym po upływie terminu płatności danej należności, jest skierowanie do nieuczciwego kontrahenta, najlepiej listem poleconym, wezwania do zapłaty.
Wezwanie do zapłaty powinno zawierać następujące elementy:
- data i miejsce sporządzenia wezwania,
- oznaczenie wierzyciela,
- oznaczenie dłużnika,
- oznaczenie pisma (np. WEZWANIE DO ZAPŁATY, PRZEDSĄDOWE WEZWANIE DO ZAPŁATY),
- określenie stosunku prawnego będącego źródłem zobowiązania (np. wskazanie umowy, faktury VAT),
- wskazanie kwoty długu,
- żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie (ew. za opóźnienie w transakcjach handlowych),
- wyznaczenie dodatkowego terminu zapłaty (np. 5 dni od dnia doręczenia wezwania),
- wskazanie numeru rachunku bankowego, na który dłużnik winien uiścić należność,
- podpis osoby uprawnionej do reprezentowania wierzyciela.
ETAP 2 – POSTĘPOWANIE SĄDOWE
W przypadku upływu terminu zakreślonego w wezwaniu do zapłaty, nie pozostaje nam nic innego jak skierowanie sprawy na drogę sądową. W związku ze zmianą przepisów kodeksu postępowania cywilnego, aktualnie nie ma już obowiązku wnoszenia pozwów na urzędowych formularzach. Elementy pozwu zostały wskazane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 126 i art. 187 k.p.c.
Pozew o zapłatę należności z niezapłaconej faktury winien zatem zawierać następujące elementy:
- data i miejsce sporządzenia pozwu,
- oznaczenie sądu do którego wnosimy pozew,
- oznaczenie powoda (tj. wierzyciela) poprzez wskazanie imienia i nazwiska, miejsca zamieszkania oraz numeru PESEL lub nazwy firmy i adresu siedziby firmy oraz numeru NIP lub nr KRS firmy, dodatkowo wskazujemy adres e-mail oraz numer telefonu do kontaktu z sądem,
- oznaczenie pozwanego (tj. dłużnika) poprzez wskazanie imienia, nazwiska i miejsca zamieszkania lub nazwy firmy i adresu siedziby firmy,
- oznaczenie wartości przedmiotu sporu (zasadniczo będzie to kwota której dochodzimy od pozwanego),
- oznaczenie pisma (np. pozew o zapłatę w postępowaniu upominawczym),
- określenie żądania (np. wnoszę o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty w wysokości XYZ wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia (tu wskazujemy datę upływu terminu zapłaty danej należności) do dnia zapłaty. Warto również zgłosić wniosek o zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego na rzecz powoda wg norm przepisanych,
- oznaczenie daty wymagalności roszczenia (roszczenie staje się z upływem terminu zapłaty, zatem jeżeli zapłata zgodnie z treścią faktury VAT miała nastąpić do dnia przykładowo 14 października 2021 r. to roszczenie jest wymagalne od dnia 15 października 2021 r.),
- informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia (dlatego mimo braku obowiązku wcześniejszego wysłania wezwania do zapłaty warto takie wezwanie wystosować, nawet za pośrednictwem poczty elektronicznej),
- wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie oraz wskazanie dowodów na poparcie faktów, którymi będą najczęściej: umowa, faktura, wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania,
- podpis osoby uprawnionej do reprezentowania powoda,
- wymienienie załączników.
Do pozwu konieczne jest dołączenie opłaty sądowej. Wysokość opłaty sądowej uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu. Jeżeli pozwem dochodzona jest kwota do 500 złotych, należy uiścić opłatę sądową w wysokości 30 złotych, dalej:
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 500 złotych do 1500 złotych, opłata sądowa wyniesie 100 złotych,
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 1500 złotych do 4000 złotych, opłata sądowa wyniesie 200 złotych,
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 4000 złotych do 7500 złotych, opłata sądowa wyniesie 400 złotych,
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 7500 złotych do 10 000 złotych, opłata sądowa wyniesie 500 złotych,
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych, opłata sądowa wyniesie 750 złotych,
- gdy roszczenie z pozwu opiewa na kwotę ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych, opłata sądowa wyniesie 1000 złotych.
Jeżeli natomiast zgłoszone w pozwie roszczenie przekracza kwotę 20 000 złotych, tytułem opłaty sądowej należy uiścić opłatę stosunkową liczoną jako 5% kwoty dochodzonej pozwem, nie więcej jednak niż 200 000 złotych. Pozew (wraz z załącznikami i potwierdzeniem uiszczenia opłaty sądowej) wnosimy do sądu w dwóch egzemplarzach – jeden egzemplarz zostaje w sądzie, drugi egzemplarz sąd doręczy wraz z nakazem zapłaty pozwanemu.
Jeżeli wszystkie elementy pozwu zostaną prawidłowo wskazane, sąd wyda nakaz zapłaty. Po upływie terminu do wniesienia przez pozwanego środka zaskarżenia od nakazu zapłaty, nakaz staje się prawomocny, stanowiąc tym samym tytuł egzekucyjny.
ETAP 3 – POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE
Prawomocny nakaz zapłaty, mimo iż stanowi tytuł egzekucyjny, nie stanowi jeszcze podstawy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Stąd też, po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty, jeżeli dłużnik nie dokonał zapłaty świadczenia zgodnie z treścią zapadłego w sprawie orzeczenia, konieczne jest zgłoszenie do sądu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty.
Nakaz zapłaty opatrzony w klauzulę wykonalności stanowi tytuł wykonawczy który możemy kierować do komornika w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Najważniejsze elementy wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego to:
- data i miejsce sporządzenia wniosku,
- oznaczenie komornika sądowego do którego kierujemy wniosek,
- oznaczenie wierzyciela,
- oznaczenie dłużnika,
- oznaczenie świadczenia, które ma być spełnione (co do zasady będzie to świadczenie określone w nakazie zapłaty: należność główna, odsetki, koszty postępowania, a także koszty postępowania klauzulowego),
- wskazanie numeru rachunku, na który komornik winien przekazywać wyegzekwowane świadczenie,
- podpis osoby uprawnionej do reprezentowania wierzyciela,
- lista załączników.
Do wniosku należy dołączyć oryginał tytułu wykonawczego.
Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego można wnieść również na obowiązującym urzędowym formularzu zamieszczonym na stronie internetowe Ministerstwa Sprawiedliwości, przy cym korzystanie z ww. formularza nie jest obligatoryjne. Skuteczność egzekucji komorniczej będzie zależała oczywiście od stanu majątku dłużnika.
Droga do odzyskania należności z niezapłaconej faktury jest czasochłonna, dodatkowo wiąże się z ponoszeniem przez wierzyciela dodatkowych kosztów. Niemniej jednak, jeśli cała procedura zostanie w poprawny sposób przeprowadzona wierzyciel może odzyskać nie tylko kwotę wynikającą z niezapłaconej faktury, ale również koszty sądowe i komornicze poniesione w celu odzyskania swoich należności.
Dorota Groszfeld
Radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie
Radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. Od 2013 roku prowadzi własną kancelarię prawną. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Szkoły Prawa Amerykańskiego przy Uniwersytecie Wrocławskim organizowanej we współpracy z Chicago – Kent College of Law oraz Podyplomowego Studium Prawa Własności Intelektualnej przy Uniwersytecie Warszawskim. W 2017 roku rozpoczęła studia doktoranckie w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
Specjalizuje się w tematyce korporacyjnej, zapewniając kompleksową obsługę prawną podmiotom gospodarczym, jak również w zakresie prawa cywilnego oraz postępowaniach sądowych, w tym w sprawach windykacyjnych.
Strona WWW: www.kancelariadg.com
Facebook: https://www.facebook.com/Dorota-Groszfeld-Kancelaria-Radcy-Prawnego-110984797936893/
